88/6/12:: 2:59 عصر
صادق میگلی
دیدگاه
بدنبال نوشته پیشین که بنام دیباچه و بطور اجمال درباره سر فصل های مطرح پیرامون بحث ذوالقرنین گفته شد در این نوشته به بررسی برخی از این سرفصل ها اشاره خواهیم کرد.
ذوالقرنین در عهد عتیقمنشا و مبدا و نقطه عطف بحث درباره ذوالقرنین در تورات به تعبیر خواب و مکاشفات دانیال نبی (ع)/ 655 ق.م/ باز می گردد یعنی صدها سال پیش از نزول قرآن کریم. آنچه که در این تعبیر و مکاشفه مورد توجه قرار گرفته حضور قوچی با دوشاخ بلند و حرکت او به سمت مغرب و مشرق و شمال و نیز همزمانی آن با اسارت بزرگ قوم یهود در بابل بدست بوخت النصر و نیز وعده الهی مبنی بر ظهور یک منجی دادگر که به رنج یهود پایان دهد می باشد. و نیز آنکه این منجی را همان قوچی می بیند که دو شاخ بلند بر سر و به طرفین و بالا گردن می کشد. و تعبیر این رویا توسط جبرئیل بر حضرت دانیالکه در ادامه مطرح می شود.
و اما رویا :
در باب هشتم کتاب چنین آمده است :
در سال سوم سلطنت
بلشصر ملک ، به من که دانیالم رؤیایی مرئی شد بعد از رؤیائی که از این پیش
به من مرئی شده بود و در رویا دیدم و هنگام دیدنم چنین شد که من در قصر
شوشان که در کشور عیلام است بودم و در خواب دیدم که نزد نهر اولایم و
چشمان خود را برداشته نگریستم و اینک قوچی در برابر آن نهر می ایستاد که
صاحب دو شاخ بود و شاخهایش بلند اما یکی از دیگری بلندتر و بلندترین آخراً
برآمد و آن قوچ را به سمت مغربی و شمالی و جنوبی شاخ زنان دیدم و هیچ
حیوانی در برابرش مقاومت نتوانست کرد و از این که احدی نبود که از دستش
رهائی بدهد. لهذا موافق رای خود عمل می نمود و بزرگ می شد و حینی که متفکر
بودم اینک بز نری از مغرب بر روی تمامی زمین می آمد که زمین را مس نمینمود
و آن بز را شاخ خوش منظری در میان چشمانش بود , و به آن قوچ صاحب شاخی که
در برابر آن نهر ایستاده دیدم می آمد و بغیط قوتش بر او می دوید. و او را
دیدم که به نزد آن قوچ رسید و بر او با شدت غضب آور شده وی را زد و هر دو
اخش را شکست و از اینکه در قوچ طاقت ایستادن در برابرش نبود وی را بر زمین
انداخته پایمالش کرد و کسی نبود که آن قوچ را از دستش رهائی دهد.( سفر
دانیال?؛ ? )
همانگونه که از متن پیداست , این نخستین اشاره به ظهور و پیدایش ذوالقرنین است که در تاریخ ثبت گردیده. نقطه عطف و تکیه گاه این اشاره را می توان به عبارت لوقرانائیم یعنی ذوالقرنین معطوف دانست. بله در این رویا برای نخستین بار الهام و وحی ظهور ذوالقرنین مطرح گردید.
در خصوص سایر گفته ها و منابع عهد عتیق بطور مفصل در ادامه صحبت خواهد شد اما نکته اصلی و مشترک میان همه آنها که متاخر از این ماجرا بوده اند در واقع متاثر و برگرفته از همین مکاشفه در تورات می باشد.
ذوالقرنین در عهد جدیدعهد جدید در حقیقت به دورانی از تاریخ و بویژه قوم بنی اسرائیل اشاره دارد که از زمان ظهور عیسی بن مریم (ع) آغاز شده و متون آن برگرفته از تعلیمات عیسی(ع) و نوشته های حواریون می باشد. از آنجا که تعلیمات حضرت عیسی(ع) بر پایه شریعت موسی(ع) بوده و در واقع حضرت عیسی(ع) را احیا کننده و آشکار کننده شریعت حقیقی حضرت موسی (ع) می دانند , به همین جهت این دوران را عهد جدید و مرتبط با عهد عتیق می دانند. در سراسر متون عهد جدید هیچ اشاره روشن و خاصی به بحث ذوالقرنین , آنگونه که در عهد عتیق دیدیم وجود ندارد و در واقع در خصوص خود ذوالقرنین صحبتی به میان نیامده است.
اما آنچه که مطرح شده و ارتباط عهد جدید با ذوالقرنین را نشان می دهد اشاره به بخشی از داستان ذوالقرنین دارد که البته با خود وی ارتباطی تنگاتنگ نشان می دهد و آن اشاره به قوم یاجوج و ماجوج و موقعیت آنان و نیز نحوه برخورد آنان در تاریخ است.
در مکاشفات یوحنا می خوانیم : در خواب یوحنا در اصحاح بیستم می‌گوید: «فرشته‌ای دیدم که از آسمان نازل
می‌شد و با او است کلید دوزخ و سلسله و زنجیر بزرگی بر دست دارد، پس
می‌گیرد اژدهای زنده قدیمی را که همان ابلیس و اهریمن باشد، و او را هزار
سال زنجیر می‌کند، و به جهنمش می‌اندازد و درب دوزخ را به رویش بسته قفل
می‌کند، تا دیگر امتهای بعدی را گمراه نکند، و پس از همه شدن هزار سال
البته باید آزاد شود، و مدت اندکی رها گردد». آنگاه می‌گوید: «پس وقتی
هزار سال تمام شد اهریمن از زندانش آزاد گشته بیرون می‌شود، تا امتها را
که در چهار گوشه زمینند جوج و ماجوج همه را برای جنگ جمع کند در حالی که
عددشان مانند ریگ دریا باشد، پس بر پهنای گیتی سوار شوند و لشکرگاه قدیسین
را احاطه کنند و نیز مدینه محبوبه را محاصره نمایند، آنگاه آتشی از ناحیه
خدا از آسمان نازل شود و همه شان را بخورد، و ابلیس هم که گمراهشان می‌کرد
در دریاچه آتش و کبریت بیفتد، و با وحشی و پیغمبر دروغگو بباشد، و به زودی
شب و روز عذاب شود تا ابد الا بدین». از این قسمت که نقل شده بهره گیری
می‌شود که «ماجوج» و یا «جوج و ماجوج» امتی و یا امتهائی سترگ بوده‌اند، و
در قسمت‌های بالای شمال آسیا از آبادیهای آن روز زمین می‌زیسته‌اند، و
مردمانی جنگجو و سرشناس به جنگ و تاراج بوده‌اند.
این متن به وضوح وضع و اوضاع روحی و اخلاقی یاجوج و ماجوج را بیان می کند و اینکه می گوید حضور آنان در آسیای میانه و در قسمت شمالی آن یعنی (قفقاز) و در برخی روایات در سرزمینی در نزدیکی دریای خزر یاد شده که در میان دو کوه بزرگ و در پشت سدی که توسط ذوالقرنین ساخته شده زندانی هستند و تا روز رستاخیز از آن بیرون نمی آیند تا شیطان آنها را بخواند و به اذن خدا آزاد گردند.
ذوالقرنین در قرآن کریم بدون شک یکی از بهترین مستندات قرآن کریم است. این را نه تنها مسلمانان بلکه محققین سایر ادیان عنوان کرده اند زیرا در این بحث , قرآن ضمن اشاره به خصوصیات اخلاقی و جایگاه اجتماعی ذوالقرنین به بیان رفتار و نحوه عملکرد و نیز گستره فعالیت وی اشاره می کند که با توجه به متون پیش از خود می توان گفت که قرآن جامعیت بیشتری را نسبت به سایر متون در خود دارد.
در سوره کهف و آیات 83 تا 100 اشاره مفصلی در این باره آمده است و این سوره و قرآن را به میزان سنجشی متقن برای مبحث مورد نظر قرار داده است که در جای خود مورد بهره برداری قرار می گیرد.
و اما از همه مطالب فوق می توان به این نتیجه رسید که ذوالقرنین شخصیتی والا و دارای ویژگی های ذیل می باشد که در تمام ادیان ابراهیمی و متون یاد شده مشترک است/
ویژگی های مشترک متون و منابع پیرامون ذوالقرنین1. ذوالقرنین فردی عابد و خداشناس و موحد بوده است
2. ذوالقرنین وعده خدا و فرد برگزیده خدا بوده که چه در زمان پیشگویی درباره وی(عهد عتیق) و چه زمان یادآوری وی (قرآن) بر بنده برگزیده و عبد صالح بودن آن تاکید شده.
3. ذوالقرنین یک رهبر و یک پادشاه عادل و دادگر بوده که در قلمرو خود به کمک خدا و یاری سپاه بزرگش به دادگری و رسیدن به خواسته های مردم می پرداخته است.
4. ذوالقرنین قلمرو وسیعی (از مکان طلوع تا غروب آفتاب و شمال) را در دست داشته و آنرا با خود متحد کرده است.
5. ذوالقرنین دارای تاجی به شکل دو شاخ بوده.
6. در جایی که در میان دو کوه بوده , ذوالقرنین سدی عظیم و آهنین را از آهن(در زمان عصر آهن و مس) میسازد و با آن قومی بنام یاجوج و ماجوج را به تعبیر قرآن زندانی می کند که تا قیامت در بند باشند و سپس آزاد شوند.
این شش گزینه در تمامی متون عهد عتیق بصورت پراکنده و در قرآن بصورت مجموع آورده شده که می تواند وزنه مناسبی برای سنجش مباحث بعد باشد.
در بخش بعدی به روایات و فرضیات و گمانه زنی دانشمندان اشاره خواهیم کرد.
والسلام
کلمات کلیدی:
